محمدجواد ظریف

محمدجواد ظریف (‎۱۷ دی ۱۳۳۸ در تهران) دیپلمات ایرانی و وزیر امور خارجه کنونی جمهوری اسلامی ایران، عضو شورای عالی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و استاد میهمان دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است.[۲] ظریف به مدت ۵ سال (از ۱۴ مرداد سال ۱۳۸۱ تا ۵ تیر سال ۱۳۸۶) سفیر و نمایندهٔ دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد بوده‌است. او خود را عضو هیچ‌یک از احزاب سیاسی ایران نمی‌داند.[۳] وی رکوردهای مختلفی را در جمهوری اسلامی به نام خود ثبت کرده است: از انتصاب اولین سخنگوی زن وزارت امور خارجه تا اولین سفیر زن جمهوری اسلامی و بیش از ۵۰ بار دیدار با وزیر خارجه آمریکا و اولین دیدار و مصافحه با رئیس‌جمهور آن کشور.[۴][۵] ظریف همچنین بیش از سایر وزرای دیگر در تاریخ انقلاب اسلامی در صحن مجلس و در کمیسیون امنیت ملی حاضر شده است و دربارهٔ مسائل گوناگون به نمایندگان پاسخ داده است.[۶] ظریف در سال ۲۰۱۵ از سوی مؤسسه انگلیسی «گلوبال ریسک اینسایتس» به عنوان ریسک‌پذیرترین سیاستمدار جهان انتخاب شد.
زندگی شخصی و تحصیلات
محمد جواد ظریف ۱۷ دی ۱۳۳۸ در خانواده‌ای مذهبی، محافظه‌کار و متمول در تهران متولد شد. مادرش فرزند یکی از بازرگانان بزرگ اصالتاً کاشانی در تهران و پدرش از تجار به نام اصفهان بود. وی به عنوان تنها فرزند خانواده به تلویزیون، رادیو و روزنامه دسترسی نداشت و والدینش اجازه رفت‌وآمد با دیگران را به او نمی‌دادند. تحصیلات مقدماتی را از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵ در دبستان و دبیرستان علوی تهران انجام داد. در این دوران از طریق مطالعه آثار متفکرانی چون علی شریعتی و محمود طالقانی با اسلام انقلابی آشنا شد. وی همچنین در جلسات انجمن حجتیه نیز شرکت می‌کرد.[۹]
ظریف در سال ۱۳۵۵ با ویزای دانشجویی به آمریکا رفت و از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۶ دیپلم خود را از کالج مقدماتی درو در سانفرانسیسکو گذراند. وی لیسانس و فوق لیسانس روابط بین‌الملل و کارشناسی ارشد مطالعات بین‌المللی در ۱۹۸۱، ۱۹۸۲ و ۱۹۸۴ (۱۳۶۰، ۱۳۶۱ و ۱۳۶۳) از دانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو و دانشگاه دنور گرفت و پس از آن تحصیلات خود را در مقطع دکترا ادامه داد. او از سال ۵۷ تا ۵۹ مشاور سرکنسولگری ایران در سانفرانسیسکو و بعد از آن تا سال ۶۱ مشاور سیاسی، رایزنی و کارداری نمایندگی ایران در سازمان ملل بوده است. وی دوره سربازی خود را نیز به صورت امریه در وزارت امور خارجه و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد سپری کرده‌است.[۱۰]
پس از گذراندن آزمون جامع دکترایش در ۱۳۶۴، اداره مهاجرت ایالات متحده، روادید او را باطل کرد و او سه سال بعد از راه دور تحصیلات خود را تکمیل کرد و دکترای حقوق و روابط بین‌الملل در ۱۹۸۸ از دانشگاه دنور دریافت کرد.[۱۱][۱۲][۱۳] ظریف استاد مدعو دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران است. وی حتی در اثنای مذاکرات هسته‌ای برای حضور در جلسهٔ دفاع پایان‌نامه‌ای مرتبط با موضوع هسته‌ای که خود استاد راهنمای آن بود در دانشکده روابط بین‌الملل حضور یافت.[۱۴]
ظریف در تابستان ۱۳۵۸ از طریق خواهرش با مریم ایمانیه آشنا شد. آن‌ها در ایران با هم ازدواج کردند، اما پس از آن به نیویورک نقل مکان نمودند.[۱۵] ظریف دو فرزند دختر و پسر دارد که در آمریکا متولد شده‌اند.[۱۶] پسر وی مهندسی برق خوانده و دارای فوق لیسانس مدیریت است و دخترش نیز دارای مهندسی معماری داخلی است. هر دو فرزند وی ازدواج کرده و فاقد فرزند هستند.[۱۷] ظریف و همسرش به خوبی بر زبان انگلیسی مسلط هستند.
ارتباط گسترده با جامعه آمریکا
وی به اقتضای حضور و همچنین فعالیت دیپلماتیک طولانی مدت در آمریکا، ارتباط گسترده‌ای با جامعه آمریکا و محافل سیاسی و علمی این کشور داشته است. روزنامه هرالدتریبون، در مقاله‌ای به قلم «وارن هوگ»، به حضور گسترده محمد جواد ظریف در مجامع عمومی آمریکا اشاره می‌کند:
«محمد جواد ظریف به اندازه‌ای در دانشگاه‌ها، محافل عمومی سیاسی و اجتماعی حضور پیدا می‌کند که لیزا اندرسون، رئیس دانشکده امور بین‌الملل دانشگاه کلمبیا از وی پرسیده است که آیا قصد شرکت در رقابت‌های انتخاباتی آمریکا را دارد؟»[۲۱]
ظریف در کتاب خاطراتش که به نام «آقای سفیر» منتشر شده است، دربارهٔ انتخاب او برای سمت نمایندگی دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل می‌گوید:
«فکر می‌کنم در بهمن ماه سال ۱۳۸۰ بین من و آقای دکتر خرازی برای رفتن به نیویورک توافق صورت گرفت. ظاهراً آقای دکتر خرازی نیز همان موقع موضوع اعزام من را به رهبری هم گفته بودند. بعدها رهبری به من فرمودند که همان روز من به آقای حجازی گفتم که بهترین گزینه برای نیویورک شما هستید؛ اما بگذارید روند معمول وزارت خارجه طی شود. وقتی که رسماً به ما معرفی شدید، شما هم رسماً موافقت کنید… همچنین نکاتی را که برای مأموریت لازم بود یادآوری کردند. از جمله نکته‌ای را فرمودند که من در همه کلاسهایم برای دانشجویان گفته‌ام. به من فرمودند حتی اگر در موردی یقین داری که دیدگاهت ۱۸۰ درجه با من مخالف است، وظیفه داری دیدگاهت را بگویی. حتی ایشان مطرح کردند که این یک وظیفه شرعی است. بحمدلله من نیز همیشه این کار را انجام دادم.»[۲۱]
وی همچنین در دوره‌ای که سفیر ایران در سازمان ملل متحد بود روابط نزدیکی با گری سیک عضو پیشین شورای امنیت ملی آمریکا و استاد علوم سیاسی دانشگاه کلمبیا داشت. سیک در مصاحبه‌اش با کامبیز حسینی مجری برنامه پولتیک گفت:
«نخستین بار حدود ۱۰ سال پیش دیدمش و برای شام به منزل او رفتم و در ملاقات نخست او را آقای سفیر خطاب کردم و او به من گفت نه!، جواد صدایم کن.»